آذر و سمندر

آذَر و سَمَنْدَر، یکی از مثنویهای سبعۀ سیاره یا هفت‎گنج محمدحسن زلالی خوانساری، شاعر معاصر شاه‎عباس اول. آذر و سمندر منظومه‎ای است عرفانی، در بحر هزج مسدس اخرب مقبوض (به وزن لیلی و مجنون نظامی)، که آغاز آن چنین است:

نامش عشق است و حسن دفتر         آتش ساقی است کو سمندر

و با این بیت به پایان می‎رسد: 

خود عشق به روی خویش بازد          ما را و تو را بهانـه سازد

این منظومه نیز مانند 6 منظومۀ دیگر سبعۀ سیاره، با دیباچۀ طغرای مشهدی (هفت آشوب) همراه است. آذر و سمندر تاکنون به چاپ نرسیده، ولی نسخه‎های خطی آن جزو کلیات زلالی و یا در سبعۀ او در کتابخانه‎های جهان موجود است. 

مآخذ

آقابزرگ، الذریعة، 9 / 404-405، 19 / 106؛ منزوی، احمد، فهرست خطی فارسی، 3 / 1859، 4 / 2618؛ همو، فهرست مشترک نسخه‎های خطی فارسی پاکستان، 5 / 155-156، 7 / 808- 809؛ نیز: 

Éthé, H., Catalogue of Persian Manuscripts in the library of the India Office, Oxford, 1903, I / 816-817. 

بخش ادبیات